مسجد جامع کبیر، مجموعه امیرچقماق، آتشکده زرتشتیان و آب انبار شش باد گیری یزد

مسجدجامع کبیر

این مسجد یکی از باارزشترین میراث تاریخی هنری و گنجینه ای ار معماری اسلامی است. بانی ساختمان اصلی مسجد را علاء الدوله گرشاسب آل بویه – قرن ششم هجری – می دانند ولی مسجد کنونی مربوط به آل مظفر و تیموریان قرن هشتم و نهم هجری است. از امتیازات هنری و معماری این مسجد می توان قدرت و استواری کاشیکاریهای نفیس و جالب ، سر در بلند، دو کتیبه نفیس یکی به خط کوفی و دیگری به خط ثلث بر روی کاشی لاجوردی معرق در کنار سر در  هتل صفائیه، دو مناره زیبا و تزئینات کاشی کاری شده دیوارهای داخلی شبستان و زیر گنبد و خارج گنبد را نام برد. ارتفاع مناره های آن حدود 48 متر و ارتفاع سر در آن در حدود 24 متر می باشد.

مجموعه امیرچقماق

امیر جلال الدین چخماق از سرداران و امرا شاهرخ تیموری و حاکم یزد با همکاری همسر خود فاطمه خاتون در جهت آبادانی یزد مجموعه ای شامل تکیه، میدان، حمام، کاروانسراها، خانقاه، قنادخانه، چاه، آب سرد و از همه مهمتر مسجد امیر چخماق را بنیان نهادند. سنگ نصب شده در کرباس مسجد، به طرف میدان و نثر وقفنامه بر آن به خط نسخ می باشد و شبکه های ظریف از کاشی های معرق هتل پارسیان یزد، دور خارجی گنبد محراب صفه ی اصلی با طاقنمای مقرنس کاری شده قرار دارد و این مسجد را از نظر مرتبه زیبایی بعد از مسجد جامع قرار داده است. این بنا مسجد جامع نو نیز نامیده شده است. این مجموعه در قرن هشتم هجری قمری بنا نهاده شده است.

آتشکده زرتشتیان

یکی از اماکن مربوط به زرتشتیان آتشکده ی آنها است. این بنا در خیابان آیت الله کاشانی واقع گردیده و شامل ساختمان مشجّری است که در قرن اخیر ساخته شده است. در این محل آتش مقدس که برای زرتشتیان مقدس می باشد و دارای قدمتی چند ساله بوده و باید همیشه روشن نگه داشته شود، نگهداری و از آن مراقبت می شود. شایان ذکر است که قدمت آتش آتشکده به هزار وپانصد سال می رسد. ساختمان اصلی هتل مشیر الممالک در و سط حیاط و بر بلندی قرار دارد و آنرا درختانی همیشه سبز احاطه کرده اند. حوضی بزرگ در محور ورودی بنا به آن زیبایی خاصی بخشیده است. آتش در محفظه ای بلندتر از سطح زمین در اتاقی نسبتا وسیع و دور از تابش خورشید قرار گرفته و اتاقهایی برای مراسم نیایش پیرامون آن طراحی شده است.

آب انبار شش باد گیری

برای شهرهای کویری همچون یزد ارزش آب بیش از هر جای دیگر احساس می شود. در این شهر بیش از 75 آب انبار وجود دارد. این آب انبار دارای شش بادگیر می باشد و 180سال پیش در دوره قاجاریه در کنار هتل صفائیه یزد ساخته شده است. از ویژگیهای مهم این اثر تاریخی دو دهانه بودن این آب انبار است که دارای تزئینات مقرنس کاری می باشد و دارای 55 پله ورودی در قسمت جنوبی است که بین پله 25 و 26 از بالا یک هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد.